بازتاب ایلام/دکتر محمد آرمیون: تغييرات در مخارج دولت، صادرات و کل سرمايهگذاري به عنوان شوكهاي وارده بر اقتصاد داراي نقش اصلي در افزايش فعاليتهاي توليدي و ايجاد درآمد ميباشد.
در افق چشم انداز ۲۰ ساله ۱۴۰۴ ايران بايد به کشوري توسعه يافته و داراي جايگاه اول اقتصادي در سطح منطقه تبديل گردد. براي نيل به اين هدف، دستيابي به رشد مناسب در زمينه شاخصهاي عمده اقتصادي و اجتماعي ضروري به نظر ميرسد و به همين دليل در سند چشمانداز ۲۰ ساله تأكيد شده است كه در تدوين و تصويب برنامههاي توسعه، شاخصهاي كمي و کيفي كلان بايد متناسب با سياستهاي توسعه و اهداف چشمانداز تنظيم و تعيين گردد.
دو مورد از مهمترين اين شاخصها، افزايش اشتغال و کاهش نابرابري در توزيع درآمد است. کاهش بیکاری و نابرابری در توزیع درآمد به عنوان دو هدف عمده در برنامههای توسعه مورد توجه قرار گرفتهاند. توزیع شاغلان بین بخشهای اصلی فعالیتهای اقتصاد شامل کشاورزی، صنعت و خدمات از مشخصههای وضع نیروی کار است که در پی آن، تقاضای نسبی بخشهای اقتصادی برای نیروی کار مشخص میشود. شهر، کانون سکونت جمعیت شاغل در بخشهای صنعت و خدمات، و روستا، کانون سکونت جمعیت شاغل در کشاورزی است.
بخش كشاورزي علاوه بر تأمين امنيت غذايي كشور نقش مهم و قابل توجهي در ايجاد اشتغال دارد، به طوري كه در حال حاضر بيش از ۴/۵ ميليون بهرهبردار در زيربخشهاي مختلف كشاورزي فعال هستند.
بر اساس آمارهاي مركز آمار توان اشتغالزايي بخش كشاورزي(تعداد شاغلان يك فعاليت اقتصادي به ارزش كل توليدات يك بخش) در سال ۱۳۹۸ حدود ۰/۸۴ نفر به ازاي هر يك ميليارد ريال سرمايهگذاري در اين بخش بوده است. به بيان ديگر، با يك سرمايهگذاري يك ميليارد توماني در بخش كشاورزي حدود ۱۴/۹ شغل مستقيم و غيرمستقيم ايجاد خواهد شد.
اين عدد براي بخش صنعت و خدمات به ترتيب ۵ و ۸ شغل مستقيم و غيرمستقيم است. کشاورزی به دلیل ارتباط مؤثر با سایر بخشهای اقتصادی که از ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی حمایت میکنند، بر تجارت جهانی تأثیر ژرفی میگذارد.
بر اساس تحقیقات، کشورهای دارای بخش کشاورزی قوی شاهد افزایش اشتغال در تمامی صنایع هستند. از آنجایی که تولیدکنندگان در این کشورها از فناوری و شیوههای بروز مدیریت کشاورزی برای افزایش بهرهوری و سودآوری کشاورزی استفاده میکنند، کشورهایی با زیرساختهای کشاورزی قوی و افزایش بهرهوری کشاورزی نیز درآمد سرانه بیشتری دارند. در بين بخشهاي اقتصادي، بخش كشاورزي داراي ويژگيهاي خاصي است که در رابطه با اشتغال و بخصوص توزيع درآمد همواره مورد توجه بوده است. اين بخش نه تنها به جهت تأمين امنيت غذايي كشور داراي اهميت ويژه میباشد بلكه با تأمين مواد اوليه مورد نياز صنايع وابسته ميتواند در رشد توليد ساير بخشها نيز مؤثر واقع گردد. به علاوه رشد اين بخش، بهبود وضعيت رفاه، درآمد و امنيت غذايي روستاييان را كه جزء دهكهاي پايين درآمدي هستند، در پي دارد و موجب جلوگيري از مهاجرت آنها به شهر و مانع گسترش حاشيهنشيني در شهرها ميشود.
سرمايهگذاري در کشاورزي غيرتجاري افزايش درآمد بيشتري را براي خانوارهاي فقير در مقايسه با سرمايهگذاري در کشاورزي تجاري در پي دارد. توسعه بخش کشاورزي در ايران درآمد بيشتري را نسبت به ساير بخشها براي خانوارهاي کم درآمد روستايي ايجاد ميکند. توسعه بخش کشاورزي و صنايع وابسته به آن ضمن اينکه درآمد بيشتري نسبت به ساير بخشها ايجاد ميکند، موجب کاهش شکاف درآمدي بين خانوارهاي شهري و روستايي ميشود.
بخش كشاورزي از نظر توان اشتغالزايي نيز داراي اهميت ويژهاي ميباشد. در حدود دو سوم رشد فرصتهاي شغلي به طور مستقيم و غير مستقيم به بخش كشاورزي بر ميگردد.
در پژوهشي توان اشتغالزايي بخش كشاورزي و صنايع وابسته به آن را در ايران بيشتر از ساير بخشهاي اقتصادي برآورد شده است.
بنابر آنچه گفته شد، به نظر ميرسد که بخش كشاورزي به عنوان يكي از عمدهترين بخشهاي اقتصادي در جهت پيشبرد راهبردهاي توسعه و دستيابي به اهداف چشمانداز در زمينه بسياري از شاخصهاي اقتصادي و اجتماعي از جمله كاهش فقر و ايجاد اشتغال، ميتواند بسيار مؤثر واقع گردد.
نگارنده: دکتر محمد آرمیون
